Liqeni i Ohrit, muzeu i fosileve të gjalla

Shkruan: Jesicca Beatmen, BBC

Nën sipërfaqen e tij të mjegullt, Liqeni i Ohrit në Evropën Jugore është liqeni më i dendur i biodiversitetit në botë. Tani, peshkatarët po ndihmojnë në shpëtimin e “fosileve të saj të gjalla” nga zhdukja. Është rreth orës 8 të mëngjesit dhe ka një freski në ajër ndërsa shikoj nëpër horizontin e mjegullt të Liqenit të Ohrit, i cili ndodhet në kufirin mes Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut.

Një grup varkash të vogla prej druri peshkimi, të pikturuara me ngjyra të theksuara, ngadalë rriten ndërsa lëvizin drejt bregut, transmeton KultPlus. Njëra ngrihet pranë meje, ku një plak me një kapak bejsbolli të goditur po pret të blejë ngarkesën e peshkatarit. Peshkatarët dalin në liqen çdo mëngjes, duke filluar në 4 të mëngjesit, për të kapur troftën e Ohrit – e njohur në brigjet e saj shqiptare si “koran”.

Është një specie që ekziston vetëm në këtë liqen dhe është shumë e kërkuar në të gjithë rajonin falë mishit të saj të shijshëm rozë të lehtë, i cili zakonisht piqet në skarë. Ajo ka qenë e njohur këtu që nga koha e Mesjetës. Problemi është se ky popullaritet tani po kërcënon ekzistencën e kësaj specie. Në vitet 1990, kapja vjetore e liqenit ishte më shumë se 120 ton. Nga 2012-2018, mesatarisht ishte 61 ton. “Tridhjetë vjet më parë, ne mund të dilnim me rreth pesë linja dhe të kapnim 30 kg ”thotë Roland Bicja, një peshkatar nga Lin, një fshat piktoresk, i mbushur me lule të egra, folezuar në anën shqiptare të bregut të liqenit. “Tani, ne vendosëm 100 grepa dhe mezi kapim 3 kg .” Çdo familje këtu ka një histori të gjatë në peshkim, dhe secila shtëpi ka anijen e vet. Babai dhe gjyshi i Bicjes ishin të dy peshkatarë dhe ai e përshkruan daljen në liqen çdo mëngjes si një përvojë pothuajse shpirtërore: “Kur jam në anije, është sikur babai im është akoma atje me mua.” Por Bicja dhe kolegët e tij e dinë se ata janë në një situatë të pasigurt. Ata kanë nevojë të kapin troftën e Ohrit për mirëqenien e tyre ekonomike, por nëse e kapin shumë, mund të mos mbetet më troftë në liqen- dhe nuk do të mbetet asnjë mjet jetese për shumë njerëz që punojnë në liqen. Kjo është arsyeja pse ai dhe bashkëfshatarët e tij tani janë pjesë e një projekti që synon të rimbushë liqenin me troftë të Ohrit, duke i mbajtur peshkatarët të punësuar.

Nga dhjetori deri në mars, kur peshku po pjell, peshkimet tregtare janë të ndaluara në liqen. Në vend të kësaj, peshkatarët paguhen për të kapur troftën, për të korrur spermën pa vrarë peshqit dhe për të fekonduar vezët artificialisht. Këto më pas çohen në një çelës lokal, ku çelin dhe rriten për 10 muaj. Peshkatarët më vonë paguhen për t’i lëshuar përsëri në ujë. Është një zgjidhje mjedisore dhe shoqërore për një problem me të cilin përballen komunitetet e peshkimit të ujërave të ëmbla në të gjithë globin. Ohri është një nga liqenet më të vjetër në botë dhe mendohet të jetë formuar midis katër dhe 10 milionë vjet më parë. Ujërat e saj në të gjelbër e blu janë të rrethuara nga male të mbuluara me dëborë, dhe qytete dhe fshatra të shumtë që janë shtrirë në brigjet e tij, nga pala shqiptare dhe maqedonase…/shqip.info